گزارش کتاب «تصحیح المفاهیم العقدیة فی الصفات الإلهیة» نوشتۀ عیسی بن عبدالله بن محمد بن مانع حمیری

نویسنده

* پژوهشگر مؤسسۀ‌ دارالإعلام لمدرسة أهل‌البیت و دانشجوی دکترای دانشگاه ادیان و مذاهب اسلامی.

چکیده

موضوع «صفات خبری» یا «اخبار اضافی» یکی از مباحث مهمی است که اختلاف‌نظر بسیاری دربارۀ آن، میان وهابیان و مخالفان آنان وجود دارد. هرچند می‌توان این اختلاف را میان اهل‌حدیث، اصحاب اثر و عقل‌گرایانِ قرن‌های نخست نیز مشاهده کرد، ولی با ظهور ابن‌تیمیه و تأکید بر اجماع سلف بر حقیقی ‌دانستن معنای ظاهری این نصوص، این اختلاف وارد مرحله جدیدی شد. پیش از آن، متکلمان به تأویل این صفات می‌پرداختند و اهل‌حدیث نیز از تأویل آن خودداری می‌کردند. هرچند در میان اهل‌حدیث کسانی بودند که با نقل خبرهای ضعیف و پذیرش ظاهر آنها، به سمت تشبیه و تجسیم گرایش یافته بودند ولی در مقابلِ آنها نیز کسانی بودند که این افراط در ظاهرگرایی را نپسندیده و هم‌رأی با متکلمان، به تأویل این نصوص روی آوردند. این اختلاف در میان اهل‌حدیث در پذیرش ظاهرِ اخبار اضافی یا همان صفات خبری، نشان‌گرِ وجود همین اختلاف در سلف است.