پژوهشگر مؤسسۀ دار الإعلام لمدرسة أهل البیت علیهم السلام
چکیده
دربارۀ رابطۀ مفهومیِ «ایمان» و «عمل» دیدگاه‌های مختلفی بیان شده است. برخی مانند خوارج راه افراط، و برخی مانند مرجئه راه تفریط را پیموده‌اند. جستار حاضر درصددِ بیان بررسیِ دیدگاه ابن‌تیمیه در این زمینه برآمده است و می‌توان از ظاهر کلمات ابن‌تیمیه سه نظریه را استخراج کرد: 1. رکن بودنِ مطلقِ عمل برای ایمان؛ 2. تلازم بین ایمان و عمل؛ 3. تقسیم اعمال به باطنی و ظاهری و ادعای رکنیتِ اعمال باطنی. در این صورت، عمل قلبی، جزءِ ایمان خواهد بود؛ اما اعمال ظاهری لازمۀ جداناپذیر ایمان هستند. جمع‌بندیِ دقیق سه نظریه به جزء بودنِ عمل برای ایمان ختم می‌شود و با دقت عقلی، نظریۀ سوم به همان نظریۀ اول برمی‌گردد. با این بیان، ابن‌تیمیه اعمال ظاهری را در ظاهر، داخل در مفهومِ ایمان ندانسته است؛ اما لازمه‌ای جدایی‌ناپذیر برای اسلام قرار داده که همان جزئیتِ عمل را نشان می‌دهد. این در حالی است که شیعه و ائمۀ مذاهب اربعه نظری برخلاف نظر ابن‌تیمیه دارند و عمل را داخل در مفهوم ایمان ندانسته‌اند.
)