کارشناسی ارشد مرکز تخصصی کلام اسلامی و دانشپژوه مؤسسۀ دار الإعلام لمدرسة أهل البیت.
چکیده
اخوانالمسلمین یکی از بزرگترین جنبشهای اسلامی در جهانِ عرب است که در واکنش به نفوذ سلطه و فرهنگ غربی در کشورهای اسلامی بعد از فروپاشی خلافت عثمانی، با نیت و انگیزۀ استقرار حکومت اسلامی به وجود آمد. سیاست حسن البناء و اطرافیانِ او دربارۀ برپاییِ نظام اسلامی، سیاستی گامبهگام بود؛ یعنی در تلاش بودند بهتدریج و با فعالیتهای فرهنگی و بهدور از خشونت و افراط، زمینه را برای همکاریِ مردم در استقرار نظام اسلامی فراهم کنند. پس از ترور حسن البناء و رویکارآمدنِ حسن الهضیبی بهعنوان مُرشد عام، مشکلات و بینظمیهایی در اخوانالمسلمین به وجود آمد و اتحاد و انسجام حاکم بر این جمعیت از بین رفت. در همین فرصت، سید قطب، یکی از اندیشمندان بزرگ جهان اسلام، به اخوانالمسلمین پیوست و با روحیه و تفکر استکبارستیزی و اسلامگرایی باعث شد که خلأ ایدئولوژیکی در اخوانالمسلمین جبران شود. وی با حضور در بین اعضا و نوشتنِ آثار متعدد، تأثیراتی بر اخوانالمسلمین گذاشت که برخی از آنها عبارتاند از: 1. بازسازی و انسجام دوبارۀ اخوانالمسلمین در اوایل دهۀ 1960م؛ 2. ترجیح مشیِ رادیکال و افراطی بر مصالحۀ سیاسی که باعث شد گروههایی تندرو مانند «سازمان آزادیبخش اسلامی»، «التکفیر و الهجرة» و «سازمان جهاد اسلامی» به وجود بیایند؛ 3. بهوجودآمدنِ جریان قطبی که هنوز هم در میان اخوانالمسلمین فعال است و رهبرانِ فعلیِ اخوانالمسلمین مانند محمد بدیع و محمود عزت نیز از همین جریان هستند.