تبارشناسیِ تکفیر

نوع مقاله : مقاله علمی - ترویجی

نویسنده

پژوهشگر و دانش‌آموختۀ مؤسسۀ دار الإعلام لمدرسة أهل البیت.

چکیده

امروزه عده‌ای با الهام‌گرفتن از تفکرات گروه‌ها و اشخاصی همچون خوارج و ابن‌تیمیه، به تکفیر مسلمانان، قتل آنان و غارت اموال آنها می‌پردازند و از اسلام چهرۀ زشتی را به جهانیان ارائه می‌دهند. در این تحقیق سیر تاریخی و تطور تکفیر را در جهان اسلام بررسی می‌کنیم تا مشخص شود که چه گروه‌هایی و با چه انگیزه‌ و اهدافی، دیگران را تکفیر می‌کردند. گاهی تکفیرهایی که در طول تاریخ اسلام صورت گرفته است، جنبۀ فقهی داشتند و به اباحۀ خون و مال منجر می‌شدند. خوارج اولین گروهی بودند که از این نوع تکفیر استفاده می‌کردند. اما تکفیرهایی که از سوی سایر فرقه‌های کلامی صورت می‌گرفت، رویکرد کلامی داشتند و عمدتاً به‌خاطر تعصبات مذهبی انجام می‌گرفتند؛ به همین جهت، به خروج از اسلام و اباحۀ خون و مال افراد حکم نمی‌کردند. پس از خوارج، عرصۀ «تکفیر فقهی» رونق چندانی نداشت تا اینکه ابن‌تیمیه با فتاوایِ تکفیریِ خود فرصتی فراهم نمود تا این نوع تکفیر، دوباره احیا شود. پس از چند قرن، وهابیت با الهام‌گرفتن از تفکرات وی، ترویج‌دهندۀ تفکری شدند که الهام‌بخشِ ایجاد گروه‌های تکفیری یا سلفیِ جهادی در جهان معاصر شد که به قتل مسلمانان و غارت اموال آنان می‌پردازند.

کلیدواژه‌ها